Η ανάπτυξη για το Avatar ξεκίνησε το 1994, όταν ο Κάμερον έγραψε ένα 80σέλιδο προσχέδιο. Τα γυρίσματα επρόκειτο να ξεκινήσουν αμέσως μετά την ολοκλήρωση της ταινίας Τιτανικός (Titanic) το 1997 και θα κυκλοφορούσε στους κινηματογράφους το 1999 αλλά σύμφωνα με τον Κάμερον, η απαραίτητη τεχνολογία δεν είχε ακόμα αναπτυχθεί για να επιτευχθεί το όραμά του για την ταινία. Ο Κάμερον ξεκίνησε να γράφει το σενάριο στις αρχές του 2006. Ο προϋπολογισμός της ταινίας ορίστηκε στα 237 εκατομμύρια δολάρια, ωστόσο έγινε λόγος ότι η ταινία κόστισε 280 με 310 εκατομμύρια δολάρια για την παραγωγή και 150 εκατομμύρια δολάρια για την προώθηση. Η ταινία έκανε εκτενής χρήση πρωτοφανών κινηματογραφικών τεχνικών και κυκλοφόρησε σε παραδοσιακή μορφή, σε μορφή 3D, RealD 3D, Dolby 3D, XpanD 3D και IMAX 3D.
Η πρεμιέρα της ταινίας πραγματοποιήθηκε στις 10 Δεκεμβρίου 2009 στο Λονδίνο και κυκλοφόρησε στους κινηματογράφους στις 16 Δεκεμβρίου 2009 διεθνώς και στις 18 Δεκεμβρίου 2009 στις Ηνωμένες Πολιτείες και στον Καναδά. Απέσπασε εξαιρετικά σχόλια από τους κριτικούς, με τους περισσότερους να επαινούν τα πρωτοποριακά οπτικά εφέ. Με τις συνολικές εισπράξεις να αγγίζουν τα 2,7 δισεκατομμύρια δολάρια, το Avatar έγινε η μεγαλύτερη εισπρακτική επιτυχία όλων των εποχών τόσο στην Αμερική όσο και παγκοσμίως, ξεπερνώντας το ρεκόρ του Τιτανικού που το κράτησε για δώδεκα ολόκληρα χρόνια. Έγινε η πρώτη ταινία στην ιστορία του κινηματογράφου που έφτασε τα 2 δισεκατομμύρια δολάρια σε εισπράξεις. Στην 82η Απονομή των Βραβείων της Ακαδημίας Κινηματογράφου έλαβε εννέα υποψηφιότητες, μεταξύ των οποίων για Καλύτερη Ταινία και Σκηνοθεσία, κερδίζοντας τρία στις κατηγορίες Καλλιτεχνικής Διεύθυνσης, Φωτογραφίας και Οπτικών Εφέ. Βραβεύτηκε επίσης με τη Χρυσή Σφαίρα Καλύτερης Ταινίας - Δράμα και Σκηνοθεσίας.
Μετά την επιτυχία της ταινίας, ο Κάμερον υπέγραψε συμβόλαιο με τη 20th Century Fox για τη δημιουργία δύο συνεχειών, καθιστώντας το Avatar την πρώτη ταινία μιας προγραμματισμένης τριλογίας.